Plastik Sektöründe İş Güvenliği

Plastik Sektöründe İş Güvenliği  sektör bazında istihdam edilen çalışan sayısı göz önünde bulundurulduğunda küçük ve orta ölçekli işletmeler  sınıfında yer alan  iş yerlerine göre çalışan sayısının oldukça fazla olduğu görülmektedir.  İstatistikler incelendiğinde, meydana gelen iş kazalarının büyük bir bölümü “makinelerin sebep olduğu kazalar” olarak iş kazaları sebepleri sıralamasında ilk sıralarda yer alıyor.  Bu durum makinelerin çalışanlara verebileceği zararları önleme amaçlı koruyucu önlemlerin yeterli seviyede sağlanmadığını ortaya koymaktadır. İş Sağlığı ve Güvenliği’nin önleyici yaklaşımının temelini; risk değerlendirmesi, acil durum planları ve eğitimler oluşturur. Risk değerlendirmesi, iş yerinde, çalışanlara zarar verecek olan etmenlere karşı yeterli tedbir alınıp alınmadığını ortaya koyan teknik bir yaklaşımdır. Risk değerlendirmesinde amaç; iş yerinde, çalışanların, sağlık ve güvenliklerini tehdit eden etmenlerin tespit edilmesi, derecelendirilmesi ve önleyici tedbirlerin belirlenerek çalışma ortamı risklerini kabul edilebilir seviyeye düşürmektir.

Plastik Sektöründe Kimyasal Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar

Fiberglas yapımında kulanılan doymamış polyester reçineleri, kimyasal açıdan reaktif olan fenol formaldehit reçineleri ve üretanlar gibi plastik sektöründe kullanılan sıvı ve tozlardan ötürü önemli bir kontakt dermatit riski söz konusudur.

Polimerlerin ısı ile termal indirgenmesi sırasında ortaya dumanlar çıkabilir. Ancak mühendislik önlemleri bu konunu üstesinden gelmek konusunda çok önemli olabilir. Bu konuda çok iyi bir havalandırma sisteminin varlığı da riskleri ortadan kaldırmak konusunda çok etkilidir. PVC ve Teflon aşırı ısıtıldığı zaman ortaya çıkan dumandan ötürü polimer duman ateşi hastalığı görülebilir.

Bilindiği gibi pekçok endüstride çok çeşitli plastik ürünler kullanılmaktadır. Bu plastik ürünlerin birçoğu kimi zamanlarda termal strese yani aşırı ısıya maruz kalabilmektedir. Boya ile kaplı metal plaka veya tabakaların ya da plastik kaplı boruların kaynak işlemi sırasında yüksek ısıya maruz kalmaları gibi durumlarda zehirleyici miktarlarda uçucu gazlar ortaya çıkmaktadır. Aşağıdaki tablo bazı plastikleri ve ısıya maruz kaldıklarında ortaya çıkardıkları uçucu gazlar belirtilmiştir.

Poliüretan reçinelerle kullanılan izosiyanatların zehirli dumanları kimyasal pnömonite ve ciddi astım rahatsızlıklarına neden olur. Bir kere bu dumanlara duyarlı hale gelen kişi bundan sonra iş değiştirmek zorundadır. Aynı tehlike formaldehit reçineleri ile çalışırken de mevcuttur. Fiberglas üretilirken de oldukça yüksek miktarlarda stiren buharı kullanılmaktadır. Bu da yukarıda sayılan hastalıklara neden olmaktadır. Klorlanmış Hidrokarbonlar gibi solvanlar sektörde çokça kullanılmaktadır. Bunların solunması da ciddi tehlikelere yol açabilir ki bunların içinden önemli olanlarından birisi narkozdur.

Plastik Sektöründe Fiziksel Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar

Tozlaştırıcılar çalışırken oldukça fazla ses çıkartılar. Bu çıkan gürültü bazen o kadar yüksek seviyelerde olmaktadır ki bu makinaların yanında çalışanlar ve bu makinaları idare edenler geçici ve bazen de sürekli işitme kayıpları ile karşılaşırlar.

Plastik Sektöründe İş Kazaları

Basınçla, aktarmalı, enjeksiyon ve savurma yöntemleriyle kalıplama işlerinde kullanılan makinelerin hepsinde santimetre kare başına bir çok tonluk bir kilitleme kuvveti ile pres baskısı kullanılarak işlem yapılır. Bu makinelerde çalışan işçilerin, makinenin baskı plakasına sıkışması veya çarpması sonucu kopmalar gerçekleşebilir.

Yanıklar da önemli tehlikelerden biridir. Plastik üretimi için kullanılan bazı katkı maddeleri ve katalizörler su veya hava ile temas etmeleri durumunda aşırı reaktif olabilirler ve yanmalara neden olurlar. Sıvı halde bulunan plastiklerle çalışılırken veya bir yerden bir yere taşınırken her zaman dökülebilir ve sıçrayabilir ve sonunda yanmalar ve haşlanmalar olabilir. Ayrıca bazı plastiklerin cilde yapışma tehlikesi vardır ki bu durumlarda yanıkların verdiği hasarlar artar.

Organik peroksitler son derece tahriş edicidir ve özellikle göze sıçraması durumunda kişiyi kör edebilirler.

Kimyasalların yoğunlukla kullanıldığı her iş kolunda olduğu gibi plastik sektöründe de yangın ve patlama riskleri yüksektir.

Plastik Sektöründe Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

Granülatörler söz edildiği gibi son derece fazla gürültü çıkartırlar. Ülkeden ülkeye değişmekle birlikte normalde sekiz saat boyunca en fazla 85-90 dBA sese maruz kalınabilir ve bunu 80 dBA’nın altında geçirilecek 16 saatlik dinlenme süreci takip etmelidir. 85-90 DBA’nın üzerinde sese maruz kalınıyorsa mutlaka kulak koruyucu donanımlar kullanılmalıdır tersi durumda ileride mutlaka işitme sorunları yaşanır. Bunların yanında düzenli olarak en azından yıllık odiyometri cihazları ile işitme testleri  yapılmalıdır. Ayrıca gürültünün çok olduğu iş yerlerinde kişisel dozimetreler bulundurulmalıdır. Bu riskler, makinaların ses öldürücü materyallerle kaplanması yoluyla ortadan kaldırılabilir.

Kullanılan kimyasalların buharları, dumanları, kokuları ve bunlarla birlikte tozlar solunum yollarını son derece olumsuz etkilemektedir ve daha önce sayılan birçok hastalığa neden olmaktadır. Bu risklere karşı son derece iyi çalışan yerel cebri çekişli havalandırma sistemlerine  gereksinim vardır. Bunlarla birlikte solunum koruyucu donanımlar(KKD) olan maskeler, solunum cihazları kullanılabilir.

Plastiklerin üretimi sırasında kullanılan ve ortaya çıkan kimyasallar yangın ve patlama tehlikesi yaratırlar. Kimyasalların tehlike yaratmasını engellemek için depolarda tutulan büyük miktarlardaki ve işlem görmek için kullanılan küçük miktarlardaki kimyasalların Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MGBF) incelenmelidir. Yangın ve patlamalara karşı önlemler formlardaki bilgilere dayanarak alınmalıdır. Ayrıca kullanılacak yangın söndürme ekipmanları ve bunların bulunması gereken yerler de kimyasalların konumları ve sebep olacakları yangın türleri göz önüne alınarak belirlenmelidir.

Plastik Sektöründe Makinalarda Güvenlik Önlemleri

Plastik sektöründe dönüşüm işlemlerinin iki türü vardır. İlki, polimerin ısı kullanılarak plastik haline getirilip, mekanik bir kısıtlama ile istenilen şekli alması ve soğutma ve sıkıştırma yoluyla bu halde kalmasının sağlanmasıdır. İkincisi ise, polimerize olabilen materyalin mekanik bir kısıtlama ile aldığı şekli koruması için, ısı veya katalizör yoluyla tamamen polimerleştirilmesi ve soğutulmasıdır. Sektörde kullanılan bir çok farklı dönüşüm işlemi yöntemi vardır.

Isıl Şekillendirme (Termoform Kalıplama) İş Güvenliği

Bu yöntem, yaprak haline getirilmiş plastik malzemenin fırında ısıtılması ve akışkan ile akışkan olmayan arası bir hale getirilmesinden sonra basınçlı hava ile kalıba doğru itilerek kalıbın şeklini almasıdır. Ayrıca vakumlu sistemlerde vakumun kalıbın içindeki havayı çekmesiyle yaprağın kalıbın şeklini aldığı yöntemler de kullanılmaktadır. Kalıp ile yaprak arasına hava verilerek malzeme kalıptan ayrılır. Bu yöntemle, yiyecek ambalajları, yuvarlak, dörtgen gibi istenilen şekilde kap ve kapaklar üretilebilir

Enjeksiyon Kalıplama İş Güvenliği

Enjeksiyon kalıplamada, plastik tanecikler veya tozlar bir varilin içinde ısıtılır. Sıvı hale geldiğinde dönen sarmal vida yardımıyla kalıba dökülür. Sonrasında kalıbın içinde soğuması ve sertleşmesi beklenir. Bu yöntemle küçük, büyük, basit karmaşık pek çok çeşit parça üretilebildiğinden en çok kullanılan kalıplama yöntemidir. Enjeksiyon kalıplama makineleri kullanılırken aşağıdaki önemli güvenlik önlemleri alınmalıdır.

• Buharlaşan kimyasalların solunmaması için lokal havalandırma sistemleri kurulmalıdır. Gerekiyorsa operatör ve çevrede çalışanlar solunum yolu koruyucuları kullanmalıdır.
• Enjeksiyon makinesinin kapakları açıkken eller ve baş mengene ve makas kolları arasına sokulmamalıdır.
• Enjeksiyon makinesi çalışırken kalıp ve makinenin hareketli bölgelerinde herhangi bir işlem yapılmamalıdır.
• Makine çalışırken operatör makinenin başından ayrılmamalıdır.
• Enjeksiyon makinesinin sıcak çalışan bölgelerine dokunulmamalıdır.
• Makinenin kullanımı sırasında iş önlüğü giyilmelidir.
• Makineye takılacak kalıbın makinenin özelliklerine uygunluğu kontrol edilmelidir.
• Kalıp parçalarının yüzeyleri paslanmaya karşı yağlanmalıdır.
• Kullanılan kalıbın boyutlarına göre mengene ünitesinin ayarları yapılmalıdır.
• Makine koruyucularının çalışır durumda ve yerlerinde olduğuna emin olunmalıdır.
• Sıvı hale gelen plastik yüksek sıcaklıkta olduğundan operatör eldiven kullanmalıdır.

Plastik Ekstrüzyon İş Güvenliği

Plastik ekstrüzyon boru, hortum, kablo, profil vb. plastik malzemelerin yapımında kullanılan bir imalat yöntemidir. Ekstrüzyonda kullanılan makina, enjeksiyon makinesine çok benzerdir. Bir motor, ısıtıcı ile kaplanmış bir kovan içindeki vidayı döndürerek sıcaklık ve basınç altında plastik granüllerin eriyik hale gelmesini sağlar. Eriyik haldeki plastik kalıp boyunca şekil alarak, soğuması için uzun bir kanal formundaki sıvının içine girer. Kalıbın şekli, kanalın şeklini de belirler. Soğutulduktan sonra katılaşmış olarak şekil alır. Kanalda markalama yapılabilir ve daha sonra eşit aralıklarla kesilir. Bu yöntem kullanılırken sıvı halde akan plastiğin sıçraması vücutta ciddi yanıklar oluşturabilir. Bu nedenle operatörler, koruyucu yanmaz iş kıyafetleri ve eldivenler giymelidir. Ayrıca, duman solumalarına karşı solunum yolu koruyucuları(KKD) kullanılmalıdır. Eller hareketli silindirlerden uzak tutulmalıdır.

Basınçlı Kalıplama İş Güvenliği

Bu yöntem, pres tarafından tutulan kalıbın içinde bulunan tanecik veya toz halindeki plastik malzemenin ısıtılmasını içerir. Malzeme ısıyla plastiğe dönüştükten sonra , basınç kullanılarak kalıbın şeklini alması sağlanır. Eğer plastik ısıtma ile sertleşen bir tür plastikse, kısa süre ısıtıldıktan sonra pres açılır. Eğer plastik ısı ile sertleşmeyen bir türse, pres açılıp parça çıkarılmadan önce soğutma yapılmalıdır. Aletin kullanımı sırasında karşılaşılacak tehlikelerden biri ellerin press altına sıkışmasıdır. Bunun önlnmesi için mutlaka çift el kumanda sistemleri kullanılmalıdır. Ayrıca makine koruyucu parçaların üreticinin talimatına göre yerlerinde olması gerekir. Isınma sırasında buharlaşan kimyasalların solunmaması için cebri lokal havalandırma sistemleri kurulmalıdır. Gerektiğinde Kişisel Koruyucu Donanımlar(KKD) kullanılmalıdır. Sıcak plastikle çalışıldığ için kalıptan şekil almış plastiklerin çıkarılması sırasında operatörün ısı geçirmeyen eldiven takması gerekir. Kalıp değişimi sırasında üst tablanın yukarda ve sabit olmasına dikkat edilmelidir.

Üflemeli Kalıplama İş Güvenliği

İçi boş bir tüpe, kalıbın ağzına kadar inen bir boruyla hava basılarak içinde bulunduğu kalıbın şeklinin verildiği şekillendirme yöntemidir. Bu yöntemle şişe gibi içi boş malzemeler üretilir. Üflemeli kalıplama makinelerinin kullanımı sırasında makine koruyucularının yerlerinde olmasına dikkat edilmelidir. Makinenin hareketli kısımları ile temas edilmesi durumunda ciddi yaralanmalar meydana gelebileceğinden, makine çalışırken hareketli parçalardan uzak durulmalıdır.

Kalandırlama İş Güvenliği

Bu yöntemde, plastik ters yönde dönen iki ısınmış silindirin arasından geçer ve sonra soğutulur. Filmden daha kalın levhalar bu yöntemle üretilir. Bu yöntemle üretilen ince levhalar tekstil ve oyuncak sektörlerinde kullanılır. Kalandırlama yöntemi kullanılırken operatörün kolunun silindirlerin arasına sıkışmaması için vücut bariyeri bulunmalıdır. Operatör silindirler arasına sıkışabilecek bollukta elbiseler ve eldivenler kullanmamalıdır. Ayrıca, duman solumalarına karşı solunum yolu koruyucuları gibi KKD kullanılmalıdır.

Dönel Kalıplama İş Güvenliği

Bu yöntem, yuvarlak formdaki kalıplarla kullanılır. Toz veya sıvı haldeki plastiğin bulunduğu kalıbın, döndürülerek yerçekiminin etkisinin azaltılması ve plastiğin kalıbın heryerine eşit şekilde dağılmasını amaçlayan bir yöntemdir. Isıtma işlemi dönme hareketinin yapıldığı bölgedeki ısıtıcılarla gerçekleştirilir. Bu yöntemle toplar ve benzer formda oyuncaklar elde edilebilir. Plastik ısıtıldıktan ve kalıbın şeklini aldıktan sonra, açık havada bekletme, suda bekletme gibi yöntemler kullanılarak kalıp ve içindeki plastik soğutulur. Plastiğin sertleşmesi için gereken süre geçtiğinde kalıp açılır ve üründeki çapaklar temizlenir. Bu yöntem kullanılırken sıcağa doğrudan temas edilmemesi için sıcak geçirmeyen eldivenler kullanılmalıdır. Dönme hareketinin yapıldığı alana el sokulmamalıdır. Fırın kapağı döndürme işlemi başlamadan önce kapatılmalıdır. Fırının içinde kalıp dışında malzeme bulunmamalıdır. Polimer dumanlarının solunmaması için lokal cebri havalandırma sistemleri kurulmalı ve gerekiyorsa solunum yolu koruyucuları kullanılmalıdır.

Dökme Film İş Güvenliği

Bu yöntemde film, sıcak polimerin iyice cilalanmış metal kasnaklar üzerine çıkartılmasıyla veya bir polimer çözeltisinin hareketli kayış üzerine püskürtülmesiyle elde edilir. Bu yöntemde çok ince plastik levhalar kesintisiz olarak üretilir. Bu yöntem kağıt ve pano kaplama işleri için de yoğun olarak kullanılır. Bu yöntemin kullanımı sırasında çalışanın polimer buharlarını solumaması için cebri lokal havalandırma sistemleri kurulmalı ve gerektiği durumlarda solunum yolu koruyucuları kullanılmalıdır. Kullanılan makinenin makine koruyucularının yerlerinde ve çalışır durumda olduğundan emin olunmalıdır.

Kauçuk İmalatı İş Güvenliği yazımıza linkten ulaşabilirsiniz. Ayrıca blog yazılarımızı takip ederek tüm sektörle alakalı güncel bilgilere ulaşabilirsiniz. Tüm bunlara ek olarak web sayfamızdaki sosyal medya butonlarından Engin İSG firmamızın Facebook, Twitter, Instagram ve Youtube sosyal ağ hesaplarımıza erişim sağlayabilir bizi takip edebilirsiniz.

Engin OSGB (Ortak Sağlık Güvenlik Birimi) olarak tüm sektörlere İSG hizmetleri veriyoruz, talep ve istekleriniz konusunda web sitemiz üzerinden fiyat teklifi alabilir yada 0850 441 67 42  telefon numarasını arayarak ücret Bilgisi öğrenebilirsiniz. Ayrıca tüm hizmetlerimiz için güncel kampanyalarımızdan ve özel indirimlerimizden faydalanabilirsiniz

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmeti